Машинатану негіздері. Тігін машинасының шығу тарихы

1

Күні

2

Сабақ атауы

Машинатану негіздері. Тігін машинасының шығу тарихы.

3

Сілтеме

технология оқулығы

4

Жалпы мақсаттары

Тақырыпты өткен сабақтармен байланыстыра отырып,

оқушылардың білімін пысықтау, машинатану негіздері, тігін машинасының шығу тарихымен таныстыру, оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамыта отырып, көргендерін еске сақтап ,оны қайта жаңғыртуға, әсемдікке, ұқыптылыққа, еңбексүйгіштікке үйрету.

5

Оқыту нәтижелері

• Тігін машинасы туралы жаңа мәліметтермен танысады.

• Оқушылар тігін машинасының құрылысымен танысады

• Шығу тарихымен танысады.

• Тігін машинасымен жұмыс істеудің жолдарымен танысады

• Тігін машинасымен жұмыс істеп үйренеді.

6

Сабақтың көрнекілігі

Тігін машинасы, интерактивті тақта, компьютер, деңгейлік тапсырмалар, құрал-жабдықтар: мата, қайшы, ине «Тігін машинасы» тақырыбындағы презентация.

7

Негізгі идеялар

І. Қызығушылығын ояту.

«Қайта жаңғырту» (Қауіпсіздік ережелері)

Пайдалы кеңестер:

• ине сақтайтын қораптың түбіне магнит салып қойсаңыз, инелеріңіз ешқашан шашылмайды.

• ине тот баспас үшын оны сабынға тығып қою керек.

• егер үтіктің астына синтетикалық талшықтар жабысса оны ацетонмен сүрту керек.

• киім тіккенде жіпті киім түсінен күреңдеу етіп таңдаңыз, себебі катушкада оралған жіп өз түсінен әлдеқайда күреңдеу болып көрінеді.

• қалың матаны тігу оңайырақ болу үшін инеге сабын жағыңыз

«Миға шабуыл»

1 слайд (суреттер): Тігін машинасының түрлері.

ІІ. Мағынану тану

«Аялдамамен оқу»

Машина- бұл материалдарды, энергияны өңдеуге арналған, механикалық қозғалыс жасайтын құрылғы. Тігін машинасы аяқ киім, киім және тағы басқа тігін бұйымдарын дайындауға қолданылады.

1 топ: Тігін машинасының тарихы.

• XV – ғасыр — Леонардо да Винчи – тігін машинасының жобасын ұсынды.

• 1755 жыл – Англия, Карл Вайзенталь – бір жіпті тігін машинасын ойлап тапты.

1834 жыл – Уолтер Хант шөрнекті машина жасады

1870- АҚШ-та Исаак Зингер – “Зингер” фирмасын ашты.

1900 – Ресейде Подольск қаласында “Зингер” зауытын ашты.

1900 – Ресейде Подольск қаласында “Зингер” зауытын ашты.

Тігін машинасы қол жетегінде, аяқ жетегінде және электр жетегіндегі машиналар болып бөлінеді. Заманауи тұрмыстық машинасы негізінен электр тоғының күшімен жүргізіледі.

Тігін бұйымдарын дайындауға арналған жабдықтардың ең негізгісі – тігін машинасы.

Ал сен үйде қол және аяқ жетегіндегі немесе қазіргі заманғы бағдарламамен басқарылатын машинаны қолдана аласың ба ? Мұндай машиналар компьютер көмегімен көптеген тігін операцияларын ( кестелеу, ілмек жасау, түйме қадау және т. б.) орындай алады.

Ең дұрысы, тіке тігісті орындайтын қарапайым машинамен тігуді үйрене бастау керек. Тігін бұйымдарын дайындау көбіне тігін машинасында жұмыс істеуді игеруге байланысты.

Тігін машинасының инесі

Ине – тігін машинасының ең маңызды жұмыс органы. Ине конструкциясын Америкада XIX ғасырдың 30 – жылдарында ойлап тапқан.

Тігін машинасының инесінің құрылысы:

1 – колба

2 – қысқа жәнге ұзын сызық

ойық сызықшалары

3 – алмас

4 – көзі

5 – ұшы

2 топ: ТІГІН МАШИНАСЫМЕН ТАНЫСУ

Биыл сендер заманауи тігін машинасының көмегімен тігіс операцияларын – түзу және ирек тігістертерді сапалы орындай аласыңдар.

Тігін машинасы қол жетегіндегі, аяқ жетегіндегі және электр жетегіндегі машина болып бөлінеді. Жетек – бұл машинаның жұмысшы бөлігін қозғалысқа келтіру қондырғысы.

Заманауи тұрмыстық электр жетегіндегі тігін машинасы өте шағын, оны жұмысқа тез дайындай аласың.

Тігін машинасының құрылысы. Көңіл аударсақ бірінші бөлшегі – жең деп аталады. Оның ішінде машинаның құйып жасалған басты вал бөлшегі орналасқан.

Жеңнің оң жағында өзара жалғасқан бірнеше бөлшектен тұратын аяқты беріліс орналасқан. Бұл – түйін деп аталады. Машинаның әрбір түйіні қандай да бір жұмысты атқарады. Аяқты беріліс – бұл машинаны қозғалысқа келтіретін түйін.

Аяқты берілістің педалін аяқпен тербелтеді. Бұл тербеліс шатунның және қисықшиптің көмегімен айналмалы қозғалысқа ауысады да жібергіш дөңгелекке беріледі. Жібергіш дөңгелетің науасына тұйық белдік кигізілген. Белдік жібергіш дөңгелекті.машинаның басты валына қондырылған маховик дөңгелекке жалғайды.

Әрі қарай машинаны босжүріске қойып жаттығу орындалады.

Тігін машинасын жұмыс орнында жарық сол жақтан түсіп тұратындай етіп орналастырады.

Тұрмыстық тігін машинасы өзінің құрылымы, техникалық мүмкіндігі және сыртқы көрінісі бойынша түрліше болып келеді. Бірақ олардың құрылысы, реттеуі және пайдалану ережелерінің көпшілігі ортақ.

(Слайдпен машина құрылысын көрсету)

1-шөрнек құрылғысы; 2-басу табаны; 3-мата жылжытқыш; 4-жіптартқыш; 5- жіп бағыттағыш; 6- жеңқап; 7- жіп орағышқа арналған өзек ; 8-жіп орағыш; 9- айналма дөңгелек; 10-тігіс ұзындығын көрсеткіш; 11- кері жүргіш тетігі; 12-тегіс адымын реттегіш тұтқа;13-жеңқап тіреуі; 14-тұғыр; 15-жіп бағыттағыш; 16-ысырмалы пластина.

Тігін машинасының инесі

Ине – тігін машинасының ең маңызды жұмыс органы. Ине конструкциясын Америкада XIX ғасырдың 30 – жылдарында ойлап тапқан.

Тігін машинасының инесінің құрылысы:

1 – колба

2 – қысқа жәнге ұзын сызық

ойық сызықшалары

3 – алмас

4 – көзі

5 – ұшы

ІІІ. Ой толғаныс

«Интервью» (топта талдау)

«Автор орындығы»

8

Тапсырмалар

Практикалық жұмыс.
 

1. Машинаны жұмысқа дайындау .

 Бұған:

а.       Аяқты берілісті дайындау;

б.      Жіптерді өткізу;

в.      Ірі тігістерге келтіру .

Бұл жұмыстар сатылап игеріледі.

Тігін машинасында жұмыс жасаудан бұрын оны жұмысқа әзірлейді.

• жоғарғы және төменгі жіптерді өткізеді,

• тігістің ұзындық жүрісін фрикциялық винт арқылы реттеп отырады.

• Егер махавик дөңгелекті айналдырғанда ине қозғалса ол жұмыс істеуге дайын болғаны.

• Бос жүрісте махавик дөңгелек айналып ине қозғалмайды.Жіпті инеге машинаға дұрыс өткізбесе машина дұрыс жүрмейді.

• Төменгі жіпті шөрікке кигізеді,жіптің тартылысын реттеп отыру үшін шөріктің қабын қолданады.

• Тігін машинасының жоғарғы жібін өткізу ережесі.

• Тігін машинасын жұмыс қалпына келтіріп инені жоғары көтеріп қой.

• Жіпті қорабымен арнайы шегеге кигізіп ,қажетті тетеіктерден өткіз

• Жіпті жоғары жіптің тартылуын реттейтін екі сақинаның арасынан компенсациялық серіппенің ілмегінен өткіз.

• жіпті инеге сабақтау.

• Тігін машинасының төменгі жібін өткізу ережесі.

• Жібі оралған шөрікті қабына кигіз.

• Жіпті шөрік қабының жіпті тартып тұратын серіппесінің астынан өткіз.Жіптің ұшын 10-15 см артық қалдыр.

• Шөрікті тігін машинасының астыңғы құрылғысына орналастыр,сырт еткен дыбыс естілгенде шөріе дұрыс орналасқаны.

• Ысырмалы қақпақшаны жауып,инені жоғары-төмен қозғап төменгі жіпті суырып шығару керек.Жоғарғы жіп пен төменгі жіптің ұшын тартып,табан астынан кері жібер.

• Машинада дұрыс отыру тәсілдері:
  -жұмыс орнына жарық сол жақтан немесе алдыңғы жақтан түсіп тұру қажет.
  -отыратын орындық пен тігін машинасының ара қашықтығы 10-15 см болуы керек.
  -құрал – жабдықтар арнайы қорапта тұруы керек.
  -тігін машинасының айналатын бөлшектеріне жақындауға болмайды.

1.Тігін машинасында оқушылар тігіс жүргізіп үйрену.
2.Мұғалім қадағалау,қатемен жұмыс жасау.
3.Тігістің сапасын тексеру.

9

Кейінгі тапсырама

«Жуан, жіңішке сұрақтар»

1. Тігін машинасының түрлерін атаңыз. (қол машина,аяқ машина,электрлі машина,арнайы машина)
2. Тігін машинасының жобасын ұсынған кім? (Леонардо да Винчи)
3. Мата неден тұрады? (Талшықтан)
4. Матаны ылғалды-жылумен өңдеу дегеніміз не? ( Матаны үтіктеу)
5. Үтіктеу кезінде нені ескеру қажет? (Ереже)
6. Қол тігісінің түрлерін атаңыз. (Көктеу,жөрмеу,көмкеру,тор тігісі,кесте тігістері)
7. Су бүріккіш пен дәке не үшін қажет? (Мата күйіп үтік табанына жабысып қалмау үшін)
8. Кесте тігу үшін қандай еңбек құралдары қажет? (Кергі,ине,жіп,мата,қайшы)
9. Исаак Зингер қай жылдары тігін машинасын ойлап тапты? (1850-1851 )
10. Ресейдің қай қаласында Зингер зауыты ашылды? (Подольск)
11. Еңбек құралдарын атаңыз. (мата,ине,жіп,қайшы,желім,қағаз,тігін машинасы т.б.)
12. Қол инемен жұмыс кезіндегі ескеретін ережелер. (Жұмыс басында ине санын санау,қисық инемен жұмыс жасамау,сынған жағдайда мұғалімге тапсыру,жұмыс аяғында мұғалімге санап тапсыру.)
13. Инешаншым дегеніміз не? (Бұйымның бөлшектерін тігу)
14. Тігім дегеніміз не? (Бірнеше рет қайталанған инешаншым)
15. Тігіс дегеніміз не? (Бөлшектердің біріккен орны)

10

V.Үй тапсырмасы

Тігін машинасының құрылысын оқып келу, машиналары барлар машинамен жұмыс істеп үйрену.

11

VІ. Бағалау

Бағалау критерийлері бойынша оқушылар жұмысы бағаланады.

12

VІІ. Қорытындылау

Мұғалімнің қорытынды сөзі.