Искакова С.Ж
№ 68 орта мектептің
бастауыш сынып мұғалімі
Баланың басты ұстазы-ата-ана.
Отбасы-адамзат бесігін тербеткен баланың бас ұстазы-ата-ана.Ұлтымызда «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» деген дана сөз бар. «Балапан қыран болу үшін, оны самғатып ұшыратын ата немесе әке де қыран болу керек» деп отбасылық тәрбиеге ерекше тоқтаған. Әр отбасында ата-ананың орны бөлек. Бала әкеден ақыл, анадан мейірім алады. Әке- отбасының қамқоршысы, асыраушысы, тірегі деп білесің, ана отбасының ұйытқысы, жылуы, шуағы, жақсы ана отбасына береке әкеліп, жанұясын бақытқа бөлейді.
Ата-анаға баладан жақсы ешкім жоқ. «Бала-адамның бауыр еті» деген нақыл сөз бар. Сондықтан қай ата-ана болмасын баласының білімді, мәдениетті, тәртіпті, әдепті болуынқалайды. Бала өмірдің жалғасы, көз қуаныш, шаңырақ иесі деп ұрпақ тәрбиесіне көп көңіл бөлген. Қай халық болса да үмітін ең алдымен ұрпағынан күтеді. Жанған отын сөндірмей, түтінін түтетіп, артына ұрпақ қалдыруды көздеген.
Мектепке келген бала еңбектенудің жаңа түрі-оқумен шұғылданады. 1-ші сынып оқушыларының көбінің оқуға деген талабы болады. Бірақ бұл алғашқы мектепке, оқуға деген сыртқы еліктеу. Сондықтан оқушының осы бастауыш сыныптан бастап оқуға деген қызығушылығын қалыптастырмаса, оқу жылының соңында 1-ші сынып оқушысының оқуға, ттептен мектепке бару талабы жойылады. Сол себепті ата-ана баласының оқып жүргеніне немқұрайлы қарамауы тиіс. Амал жоқтықтан оқып жүрген оқушы өзіне де, отбасына да, мектепке де көптеген реніш әкеледі, ата-ана осыған байланысты баласының мектепке барған күнінен оның оқуына, тәртібіне көп көңіл бөліп, тиісті дәрежеде қадағалап, көмектесуі керек, 1-ші сынып оқушыларында оқуға және алғашқы мұғаліміне деген сүйіспеншілік пайда болады. Ата-ана мұны қолдауы тиіс. Мұғалім туралы айтқан дөрекі сөздер мұғалімнің абыройын төмендетіп, баласының мұғалімге, ол жүргізетін пәнге деген қызығушылығын жойып жібереді. Ата-ана баласының кейбір мәселесін білмей, шеше алмай жатқан кезінде оны кекетпеуі керек, себебі ол баланың алғашқы қадамы. Егер бала ата-анасының сабақ дайындау барысында қиын мәселелерді шешуге көмектесетінін білсе, оларды сыйлаушылығы артады. Төмен баға алса, олардан ұялып, қысылады. Сөйтіп келесі жолы жақсы баға алып, ата-анасын қуантуға тырысады.
Ата-ананың көп қателесетін мәселесі: ол мұғалімнің 1-ші сынып оқушыларына қоятын бағасы жөнінде. Кейбір ата-ана баласын тек «4», «5» алуы тиіс деп те айтадыы Мұны естіген бала, ата-анасының жазалауынан қорқып, «2», немесе «3» бағасы тұрған күнделіктің бетін жыртуға, бағаны түзетуге немесе басқаша жолдар арқылы оларды алдауға барады. Сол себепті ата-ана баға баланың оқуындағы маңызды, бірақ басты мәселе емес екендігін білулері керек. Тек жақсы баға үшін оқыған балада таным қызметі мен қызғушылықтың жақсы дамуы екіталай. Сонымен қатар бала өтірік айтуға, тек өзіне пайдалы жаққа ғана әуестенуге, мен мендік секілді жағымсыз құлыұтарға үйренеді.
Оқуға барған күннен бастап бала үйде белгілі бір уақытта сабақ дайындауы үшін күн тәртібі болуы керек. Бала сабақ дайындағанда бөлмеде тыныштық болғаны жөн. Осыдан ақ бала әке-шешесінің оның оқуына үлкен мән беретінін байқайды. Үйде сабағын тамақ ішетін үстелде дайындайтын балалар бар. Мұндай жағдайда ата-ана «сабағыңды үстелдің үстінен алып кет, басқа жерге қоя тұр» деп ұрсады. Соның нәтижесінде баланың еңбектенуге, ұқыптылыққа деген қызығуы жойылады. Баланың оқуы үшін дұрыс жағдай жасалуы керек.
Үй тапсырмасын орындау барысында оқушының өзіндік жұмыс жасауына дағдыландыру да ата-ананың көмегі. Мәселен, «Ана тілінен» балалар 1-ші сыныпты бітірер кезде әр бір сөзді дұрыс мәнерлеп оқи ьбілулері керек. Бірақ « Осыны оқымай орныңнан тұрмайсын» деуге болмайды. Кітапта көп оқып отыра беру, баланы жалықтырып жібереді. Баланың одан гөрі берілгнен тапсырманы дауыстап бірнеше минуттай оқығаны жөн. Осылайша күнде оқуы керек Ата-ана баланың оқуын қадағалауға, уақыт бөліп дұрыс бағаласа, баланың өзіне деген сенімділігі күшейе түседі. Тез оқуға дағдыландыру үшін мналарды басшылыққа алған жөн.
Оқу жылындағы 1*-ші сыныпта 1 минутта 20-40сөз Берілген үй тапсырмалары, оқығанды ауызша айтып беру, әңгімедегі негізгі мәселерді ажырата білу, жоспар жасау бағытында болғандықтан тез оқып үйренудің маңызы зор.
Үйле баланың сабаққа даярлығын жүйелі бақылап, тексеріп отыру нәтижесінде баланың өзіндік жұмыс орындауға жауапкершілік дағдысы қалыптасады.
Барлық зерттеу жұмыстары баланы өмірге дайындауға, отбасы тәрбиесіне үлкен жауапкершіліктің жүктелетінін көрсетеді.
Бала мектепте 5-6 сағат, қалған уақытта үйде болады . Ата-ана оқушының күнделікті режиміне, сабаққа даярлығына, үй тапсырмасын орындуына көмектесуі керек.
